Sàn DEX là gì? Sàn DEX (viết đầy đủ là Decentralized exchange), là sàn giao dịch tiền điện tử phi tập trung trên thị trường tài chính. Tại đây, toàn bộ giao dịch sẽ được diễn ra một cách trực tiếp và tự động giữa những người dùng mà không cần một tổ chức trung gian. Sàn DEX ra đời với mục đích giải quyết những hạn chế vẫn còn tồn đọng còn sàn CEX (sàn giao dịch tập trung). Bài viết dưới đây sẽ làm rõ hơn về khái niệm sàn DEX là gì, cách thức hoạt động, ưu – nhược điểm và một số thông tin liên quan, cùng tham khảo nhé!
Mục lục
Tổng quan sàn DEX là gì?
Chắc hẳn khi tham gia thị trường tiền điện tử, đã có không ít lần bạn nghe về định nghĩa sàn DEX là gì rồi. Vậy bạn đã hiểu về khái niệm này chưa. Sàn DEX là gì?
Sàn DEX là gì?
DEX là tên gọi chung của tất cả những sàn giao dịch phi tập trung. Đặc điểm của sàn DEX là gì? Chính là tất cả các giao dịch được thực hiện ở sàn DEX theo hình thức trực tiếp và tự động. Tức là, những người dùng tham gia sẽ trực tiếp giao dịch với nhau mà không cần thông qua một tổ chức trung gian hay một bên thứ ba nào. Điều này cũng đồng nghĩa với việc, người dùng có toàn quyền trong việc kiểm soát nguồn tiền và giao dịch của mình. Cơ chế này giúp hạn chế được nhiều rủi ro về bảo mật, lừa đảo chiếm đoạt tài sản điện tử.
>>> Xem ngay: Hướng dẫn cách giao dịch trên Bittrex mới nhất
Phân biệt sàn DEX với sàn CEX
Điểm khác biệt của sàn DEX với sàn CEX là gì? Cụ thể, sàn DEX và sàn CEX có 5 đặc điểm khác nhau như sau:
| Điểm khác biệt | Sàn CEX | Sàn DEX |
| Tính riêng tư | Thấp. Người dùng muốn tham gia vào các sàn CEX phải cung cấp thông tin cá nhân, CCCD/Passport để xác minh KYC | Cao. Chỉ cần kết nối ví non-custodial để sử dụng, không cần cung cấp thông tin cá nhân và xác minh KYC. |
| Tài khoản giao dịch | Đăng ký tài khoản giao dịch bằng Emaiil/SĐT | Chỉ cần có ví non-custodial là có thể tham gia |
| Khả năng khôi phục tài khoản | hôi phục tài khoản bằng email/SĐT hoặc liên hệ sàn | Khôi phục bằng private key |
| Nguy cơ mất tài sản | Nguy cơ mất tài sản cao nếu lưu trữ tài sản trên ví của sàn | Nguy cơ mất tài sản thấp vì tài sản được lưu trữ trong ví non-custodial |
| Số lượng token hỗ trợ | Có giới hạn | Không giới hạn |
Cách thức hoạt động của sàn DEX là gì?
Tại sàn DEX, mọi giao dịch đều được thực hiện một cách trực tiếp và tự động. Vậy cách thức hoạt động của sàn DEX như thế nào để đảm bảo được cơ chế này? Sàn DEX có hệ thống hoạt động bằng cách tạo ra token proxy (tài sản tiền điện tử đại diện cho một loại tiền tệ/token). Hoặc tạo ra tài sản (đại diện cho cổ phiếu trong công ty). Hay qua hệ thống ký quỹ đa chữ ký phân cấp.
Một sàn giao dịch tiền điện tử phi tập trung có thể dùng nhiều công cụ khác nhau cho việc quản lý lệnh. Thậm chí vẫn có một số sàn DEX dùng sổ lệnh truyền thống để quản lý lệnh. Nhưng đa số sàn DEX đều sử dụng thiết lập dựa trên thuật toán cho việc này. Nó còn được gọi là AMM.
AMM trên sàn DEX là gì?
AMM là từ viết tắt của Automated Maket Maker (công cụ tạo lập thị trường tự động). Đây là cơ chế khớp lệnh được sử dụng bởi các sàn giao dịch tiền điện tử phi tập trung. Cơ chế này cho phép tài sản giao dịch thông qua các bể thanh khoản. Thay vì sử dụng cơ chế Central Limit Order Book như sàn CEX. Cụ thể hơn, người dùng khi tham gia vào sàn DEX sẽ cung cấp thanh khoản vào pool bằng tài sản điện tử theo tỷ lệ: x*y = k
Trong đó:
- x là số lượng token x
- y là số lượng token y
- k là hằng số
Liquidity Pool (Thanh khoản)
Để cơ chế giao dịch được diễn ra một cách trực tiếp và tự động mà không cần sự hỗ trợ của bên thứ 3, sàn Dex cần có tính thanh khoản cao. Do đó, AMM yêu cầu thanh khoản là điều rất bình thường. Các pool không có tính thanh khoản cao rất dễ rơi vào tình trạng trượt giá. Vì vậy, để hạn chế tình trạng này, AMM khuyến khách người tham gia gửi tài sản điện tử vào các pool. Đổi lại, giao thức sẽ thưởng cho các nhà cung cấp thanh khoản một phần nhỏ phí trả cho các giao dịch được thực hiện.
Bên cạnh đó, AMM còn cung cấp mã thông báo quản trị cho nhà cung cấp thanh khoản và nhà giao dịch. Chủ sở hữu mã thông báo quản trị có quyền tham gia vào quản trị, biểu quyết và phát triển giao thức.
Lợi ích của sàn DEX là gì?
Sàn DEX ra đời có thể giải quyết được những hạn chế của sàn CEX. Vậy lợi ích của sàn DEX là gì?
Sàn DEX được hỗ trợ bởi hợp đồng thông minh
Sàn DEX dựa trên sức mạnh của các hợp đồng thông minh. Mỗi quy định và điều khoản đã được quy định rõ trước đó. Điều này đảm bảo rằng chúng hoạt động chính xác và hiệu quả, đáp ứng nhanh chóng yêu cầu của người dùng với chi phí tối thiểu, không phải phụ thuộc vào bất kỳ bên thứ ba tập trung nào.
Điều đáng chú ý, khi một hợp đồng thông minh đã được triển khai, nó không thể thay đổi hoặc xóa bỏ. Tất cả thông tin liên quan đến điều khoản, thời gian thực thi hợp đồng đều được lưu trữ trên blockchain. Điều này tạo nên một môi trường giao dịch minh bạch và đáng tin cậy trên sàn DEX.
Non-custodial và tính riêng tư cao
Một điểm đáng chú ý của sàn DEX so với sàn CEX là tính non-custodial. Người dùng chỉ cần kết nối ví non-custodial của mình với sàn DEX là có thể sử dụng và thực hiện các giao dịch. Không cần phải cung cấp bất kỳ thông tin cá nhân nào như email, số điện thoại… Hoặc phải thực hiện quy trình KYC như trên sàn CEX.
Việc kết nối ví non-custodial mang lại cho người dùng quyền kiểm soát tuyệt đối đối với tài sản của họ và bảo vệ tính riêng tư trong quá trình thực hiện các giao dịch.
Cung cấp đa dạng tính năng, dịch vụ phi tập trung
Cung cấp đa dạng tính năng là điểm nổi bật của sàn DEX. Ngoài việc giao dịch swap token đơn giản, phần lớn các sàn giao dịch tiền điện tử phi tập trung hiện nay đã tích hợp thêm một loạt tính năng. Như cung cấp thanh khoản, cho vay, stake, farm….. Nhằm thu hút người dùng và tăng cường dòng tiền.
Việc này mang lại lợi ích cho cả người dùng và sàn DEX:
- Đối với người dùng: Nâng cao hiệu suất sử dụng vốn để tăng thêm lợi nhuận.
- Đối với sàn DEX: Tạo ra khả năng chuyển đổi tài sản giữa các tính năng trên nền tảng. Tăng cường khối lượng giao dịch. Cuối cùng là tăng giá trị tổng giá trị bị khóa (TVL) của sàn.
Khả năng truy cập toàn cầu
Khả năng truy cập toàn cầu là một lợi thế khác của sàn DEX. Bất kể ai hay ở đâu, người dùng chỉ cần có điện thoại và kết nối internet là có thể truy cập và thực hiện giao dịch trên sàn DEX. Trong khi đó, sàn CEX vẫn gặp hạn chế về người dùng từ một số quốc gia. Bao gồm Mỹ (US), Thailand, Malaysia, Canada, Serbia, Bosnia, Iran, Myanmar…
Nhược điểm của sàn DEX là gì?
Mặc dù sàn DEX mang lại khá nhiều lợi ích cho người dùng mà chúng tôi đã kể ở trên. Nhưng nó cũng tiềm ẩn một số rủi ro. Dưới đây mà một số nhược điểm của sàn DEX mà người dùng cần lưu ý.
Rủi ro về hợp đồng thông minh
Tính bảo mật của hợp đồng thông minh phụ thuộc nhiều vào trình độ và kỹ năng của các nhà phát triển. Các lỗi và lỗ hổng trong mã code có thể dẫn đến các cuộc tấn công exploit. Điều này khiến cho hacker có thể tìm ra cơ hội chiếm đoạt tài sản trong hợp đồng.
Rủi ro về thanh khoản
So với sàn CEX, sàn DEX thường có mức thanh khoản thấp hơn. Điều này dẫn đến việc người dùng có thể phải chịu mức trượt giá cao và tổn thất tạm thời, đặc biệt là trong những thời kỳ thị trường biến động mạnh.
Rủi ro về front-running
Front-running là hành vi lợi dụng thông tin về giao dịch sắp tới để đặt lệnh trước, từ đó kiếm lời. Điều này thường được thực hiện bởi các bot được lập trình để quét mempool và đặt lệnh trước các giao dịch của người dùng.
Rủi ro khác
Ngoài ra, người dùng cũng phải đối mặt với các rủi ro như rủi ro mạng lưới và rủi ro tập trung. Khi mà sàn DEX hoạt động trên mạng blockchain và vẫn tồn tại một số yếu tố mang tính tập trung.
Các sàn DEX uy tín và phổ biến trên thị trường
Trên thị trường tiền điện tử hiện nay có khá nhiều sàn DEX ra đời. Tuy nhiên để tìm một sàn DEX uy tín lại chẳng dễ dàng đúng không nào? Dưới đây, chúng tôi sẽ tổng hợp lại những sàn DEX uy tín, phổ biến trên thị trường để các bạn có thể tham khảo.
Uniswap V3
Uniswap là một trong những sàn giao dịch tiền điện tử phi tập trung có khối lượng giao dịch lớn nhất trên thị trường crypto. Phiên bản Uniswap V3 đã cải tiến nhiều so với các phiên bản trước đó. Dự án đã mở rộng hoạt động sang các giải pháp Layer 2 như Arbitrum, Optimism, Polygon. Gần đây nhất phải kể đến dự án BNB Chain. Uniswap V3 có volume giao dịch hàng ngày lên đến 1.2 tỷ USD với hơn 1677 cặp giao dịch khác nhau.
PancakeSwap
PancakeSwap là sàn giao dịch phi tập trung lớn nhất trên BNB Chain. Nó cung cấp các sản phẩm như Swap, Perpetual, Yield Farming, Lottery, Prediction, NFT Marketplace. Volume giao dịch hàng ngày của PancakeSwap trên BNB Chain là khoảng 222 triệu USD với hơn 3604 cặp giao dịch khác nhau.
Quickswap
Quickswap là một fork của Uniswap trên Polygon. Nó cung cấp các sản phẩm như Swap, Yield Farming, Gaming Hub, Prediction, Dragon’s Lair. Volume giao dịch hàng ngày của Quickswap là khoảng 40 triệu USD.
Tổng kết
Trong thời gian từ 2020 đến 2023, sàn giao dịch tiền điện tử phi tập trung đã đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của thị trường DeFi. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích, sàn DEX cũng mang theo những rủi ro tiềm ẩn. Do đó người dùng cần có đầy đủ kiến thức trước khi tham gia để tránh mất tiền oan.
Trên đây, chúng tôi đã tổng hợp toàn bộ thông tin liên quan đến sàn DEX là gì. Hy vọng qua những nội dung được cung cấp ở trên, quý ban đọc sẽ có cái nhìn đúng đắn hơn về sàn DEX là gì cũng như giao dịch tiền điện tử phi tập trung.
>>> Có thể bạn quan tâm: Galxe là gì? Hướng dẫn sử dụng Galxe
Tổng hợp: trangtienao.com